نگاهي به قضيه ماهي سياه كوچولو

در اخبار امروز ايرو نيوز ـ برنامه اي كه اخبار اروپا را به زبانهاي مختلف اروپائي پخش مي كنه ـ در بخش اخبار هنري خبري بود در مورد تهيه فيلمي كارتوني با نام ” آيا كسي نمو را ديده؟ “ كه درباره زندگي ماهي قرمز كوچكي است كه اسمش نمو هست. وي زمينه ساز ماجراهائي است كه عمدتاً در دريا و بخشاً در خشكي روي ميدهد. اين فيلم و لحظه هائي از آن منو به ياد نوشته ماهي سياه كوچولو از صمد بهرنگي انداخت كه چندي پيش عده اي افتاده بودند به جان اين نوشته كه انگار چنين نگارش هائي و چنين نوشته هائي بودند كه مثلاً عامل انحراف جريان روشنفكري در ايران شده و زمينه ساز دامن زدن انديشه مبارزه چريكي شده اند. ناگفته نذارم كه در سالهاي دهه پنجاه كار جالبي از كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان نيز بيرون داده شده بود كه ماهي سياه كوچولو رو بصورت نمايشي راديوئي و با آهنگي از منفردزاده تهيه كرده بودند.
جدا از هر برداشتي كه امروزه در اين زمينه مطرح ميشه، من فكر مي كنم بسياري از جوانان در همين اروپا نيز وقتي به سنيني ميرسند كه ميبايد راه زندگي خودشان را پيدا كنند، در بسياري مواقع بصورتي كاملاً شخصي و تا حدودي سركشانه از خانه و كاشانه شان بريده و زندگي فردي خودشان را بگونه اي سازمان ميدهند كه انگار همچون ماهي سياه كوچولو خود راه به شناسائي مشكلات برده و از بركه محدود خانواده بيرون ميروند.
نگرش به ادبيات مطروحه در يك دوره اي با ارزيابي شخصي از روندي كه زندگي يك جامعه گذرانده و همه بار منفي قضايا را به يكي از تصاوير مطروحه در آن دوره دادن، نه تنها نشان از پژوهشي چاره ساز نداره بلكه در بسياري مواقع زمينه ساز ترديدي ميشود كه نسبت به چنين محققاني و چنين نوع تحقيقي ميتوان در ذهن خود سراغ گرفت.
من فكر مي كنم خيلي از همين دوستان با اشتياق تمام به چنين فيلم كارتوني نگاه كرده و به احتمال قريب به يقين در تلاش خواهند بود تا تفاوت هائي ماهوي بين ماهي سياه كوچولو و نموي قهرمان بيابند.
در ذهن بسياري از جوانان و نوجوانان آن دوره كماكان اثري بسيار شيرين و دلپذير از نقش كاوش گرانه ماهي سياه كوچولو باقي مانده است.